Tο 1804, το έτος της στέψης του Ναπολέοντα και της διάλυσης της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους, εν μέσω δραματικών ανακατατάξεων στην Ευρώπη γενικότερα και στη γερμανική επικράτεια ειδικά, δημοσιεύεται ανώνυμα το σύντομο έργο με τίτλο Οι νυχτερινές περίπολοι του Μποναβεντούρα. Η επιλογή του συγγραφέα να κρυφτεί πίσω από το ψευδώνυμο Μποναβεντούρα εξηγείται από το καυστικό περιεχόμενο, την έντονη
κοινωνική κριτική, αλλά και τα πολλαπλά βέλη ενάντια στο πολιτισμικό γίγνεσθαι της εποχής του, που καθιστούν το ιδιόρρυθμο αυτό κείμενο ιδιαίτερα προκλητικό.
Χρονοτόπος του σατιρικού αυτού κειμένου είναι η νύχτα και πρωταγωνιστής του είναι ο νυχτοφύλακας μιας μικρής πόλης στα τέλη του 18ου αιώνα. Ο νυχτοφύλακας και αφηγητής φωτίζει με το φανάρι του τους δρόμους και τα σοκάκια της νυχτερινής πόλης αλλά και τα σκοτεινά καμώματα των συμπολιτών του – κοιτά μέσα από πόρτες και παράθυρα, κοντοστέκει στις εσοχές και στα κατώφλια, περιδιαβαίνει νεκροταφεία, μουσεία και άδειες εκκλησίες.
Άλλοτε απλώς παραστέκει στις νυχτερινές σκηνές που εκτυλίσσονται μπροστά του και αφουγκράζεται τις ιστορίες των μοναχικών ανθρώπων που, ο καθένας για τους δικούς του λόγους, προτιμούν το σκοτάδι και τη νύχτα. Ενίοτε όμως παρεμβαίνει αποφασιστικά, προκαλώντας αναστάτωση και ταραχή, διαταράσσοντας έτσι ο ίδιος την ησυχία που καλείται να διαφυλάξει.
Στις δεκαέξι νυχτερινές περιπόλους που απαρτίζουν το σπονδυλωτό μυθιστόρημα, ο νυχτοφύλακας μας εξιστορεί τις ιστορίες παθιασμένων ερώτων, υποκρισίας και απάτης, αγνής αγάπης και βαθιάς απελπισίας των ανθρώπων που συναντά. Στις πολλαπλές αυτές αφηγήσεις υφαίνει ξέφτια της δικής του ιστορίας, την πορεία του από ποιητής και
κουκλοπαίχτης σε νυχτοφύλακα, το πέρασμά του από το τρελοκομείο, τον έρωτά του. Ο αναγνώστης –ακροατής και συνεργός του– τον ακολουθεί στους μαιανδρικούς του περιπάτους και κρυφοκοιτά μαζί του, μέσα από γρίλιες και κουρτίνες, τις ζωές των πολιτών.